W tym skorowidzu opisujemy filozofię Ruchu Wolnego Oprogramowania, idee motywujące nas do pracy nad rozwojem wolnego systemu operacyjnego GNU.
Wolne oprogramowanie to kwestia wolności: ludzie powinni mieć swobodę dysponowania oprogramowaniem na wszystkie sposoby, które są społecznie użyteczne. Oprogramowanie różni się od przedmiotów materialnych, takich jak krzesła, kanapki czy benzyna tym, że można je kopiować i znacznie łatwiej modyfikować. Te cechy sprawiają, że oprogramowanie jest tak użyteczne; uważamy, że użytkownicy oprogramowania powinni móc z nich czynić użytek.
O ile nie zaznaczono inaczej, poniższe nagrania i teksty wystąpień
są w języku angielskim.
Poniższe artykuły popierające wolne oprogramowania lub związane z nim idee pokazują poglądy innych osób. Nie są to poglądy wyrażane w imieniu projektu GNU, ale w mniejszym czy większym stopniu zgadzamy się z nimi.
- Multiple doctors cut off from records by Dr. Notes (Dr. Notes odciął lekarzom dostęp do rejestrów medycznych) — przykład tego, jak zamknięte zastrzeżone oprogramowanie daje producentom niesprawiedliwą władzę nad użytkownikami.
- Jimmy Wales wyjaśnia, dlaczego Wolna wiedza wymaga wolnego oprogramowania i wolnych formatów plików (artykuł w jęz. ang.). Ukazuje też, dlaczego Wikipedia powinna być wolnym oprogramowaniem.
- Software patents under the magnifying glass. W artykule autor używa rachunku lambda do pokazania, dlaczego oprogramowanie nie powinno być patentowane.
- Free gadgets need free
software, artykuł wstępny relacjonujący przypadek, kiedy „unowocześnienie” oprogramowania wbudowanego w urządzenie (upgrade firmware'u) pozbawiło je funkcji nagrywania audycji radiowych.
- W opublikowanym przez Lakhaniego i Wolfa dokumencie roboczym na temat motywacji osób rozwijających wolne oprogramowanie stwierdzono, że dla znaczącej części z nich motywację stanowi pogląd, iż oprogramowanie powinno być wolne. Wynik otrzymano mimo tego, że badano programistów korzystających z SourceForge, ośrodka, który nie popiera opinii, że jest to zagadnienie etyczne.
- Groklaw wystosowało list „Dear Darl”; grupa osób ze społeczności wolnego oprogramowania i open source ułożyła odpowiedź na „List otwarty do Społeczności Open Source” dyrektora firmy SCO, Darla McBride'a.
- Hardware Central. Nie zgadzamy się z jedną z konkluzji tego artykułu: Microsoft nie ma prawa pomagać Disneyowi i RIAA w narzucaniu wam Zarządzania Ograniczeniami Cyfrowymi (Digital Restrictions Management), nie bardziej niż Disney i RIAA mają prawo próbować to robić. Pełnia siły obliczeniowej powinna być dostępna dla was, a nie tylko dla właścicieli informacji
.
- Brazylijski Rząd Federalny zasponsorował krajowy Ruch na rzecz Wolnego Oprogramowania w Brazylii. Artykuł w brazylijskiej odmianie portugalskiego.
- Wyniki działania witryny „The SCO Sue Me Petition” (Petycja »SCO Pozwij Mnie«) zalały inicjatora i serwer nie przyjmuje już głosów. Autor petycji, John Everitt, spodziewał się tylko kilku odpowiedzi, ale zebrał podpisy od tysięcy osób. W ostatniej dostępnej publicznej wiadomości na temat petycji zapelował do ludzi żeby, tak jak mogą, pomagali FSF.
- Odpowiedź senatora Alberto Conde na list CESSI dotyczący Ustawy E-135/02-03, proponującej stosowanie Wolnego Oprogramowania w sektorze publicznym prowincji Buenos Aires. Ustawę przedłożył sam senator Alberto Conde.
- Niektórzy ekonomiści utrzymują, że prawo autorskie i patenty nie promują postępu, choć do tego podobno je powołano.
Artykuł przedstawia zawężony, ekonomiczny punkt widzenia tej sprawy, oceniając alternatywy społeczne tylko według tego, jakie towary są dostępne po jakiej cenie, zakładając, że wy, obywatele, jesteście zaledwie konsumentami i wasza wolność nie ma sama w sobie żadnej wartości. Ponadto posługuje się wprowadzającym w błąd terminem „własność intelektualna”, mylącym o tyle, że jednakowo traktuje prawa autorskie i patenty. W tym artykule również wrzucono je do jednego worka, co uszło tylko dlatego, że zignorowano odmienne problemy społeczne, jakie rodzą się z prawa autorskiego i z patentów.
Pomimo tych wad, tekst jest znaczący. Jeśli ktoś ocenia, że prawo autorskie jest szkodliwe nawet w wąskich kategoriach ekonomicznych i nie zważa w analizie na to, że powstrzymywanie ludzi od dzielenia się jest złe, to gdy uwzględnimy etykę, prawo autorskie może być tylko jeszcze bardziej szkodliwe.
- Sincere Choice (Uczciwy wybór) pokazuje nieuczciwość Microsoftowego programu „Software Choice”.
Nie w pełni podzielamy poglądy Sincere Choice, ponieważ twierdzi się tam, że oprogramowanie prawnie zastrzeżone jest tak samo słuszne jak wolne oprogramowanie. Zdecydowanie się z tym nie zgadzamy — oprogramowanie powinno być wolne. Jeśli jednak znacie kogoś, kto dał się nabrać na „Software Choice”, prosimy, skierujcie go do tej witryny.
- W dwu artykułach Duncan Campbell opisuje, w jaki sposób w programach prawnie zastrzeżonych ukryto tylne wejścia dla NSA: „Only NSA can listen, so that's OK” oraz „How NSA access was built into Windows”. Oba przykłady jasno pokazują, że użytkownicy programów prawnie zastrzeżonych często mogą nie zdawać sobie sprawy z tego, co naprawdę uruchamiają.
- „Copyright C.P.U.” Harry'ego Hillmana Chartranda jest dobrym streszczeniem historii praw autorskich.
- W artykule What
is Congress Supposed to Promote? Malla Pollack wykazuje, że ostatnie dążenia rządu Stanów Zjednoczonych do zapewnienia maksymalnej kontroli posiadaczom praw autorskich jawnie sprzeciwiają się konstytucyjnemu uzasadnieniu ustanowienia systemu praw autorskich.
- W artykule Software
lemon law with bitter taste Mikael Pawlo wyjaśnia, w jaki sposób „lemon law” (prawo stanowe o wadliwych towarach, odpowiadające mniej więcej polskim przepisom o rękojmi i gwarancji) nałożone na programy może zagrozić rozwojowi wolnego oprogramowania.
- Peruwiański parlamentarzysta dr. Edgar David Villanueva Nuñez napisał list do jednego z członków kierownictwa Microsoftu, po tym jak ten, w imieniu firmy, wyraził zaniepokojenie przedłożoną ustawą o Wolnym Oprogramowaniu w Administracji Publicznej. Ten list znakomicie rozwiewa obawy dotyczące wolnego oprogramowania, często wyrażane przez Microsoft i innych. Dostępne są tłumaczenia, m.in. na angielski.
- Brytyjski historyk Thomas Macaulay w 1841 roku głosił na temat systemu praw autorskich poglądy, które pozostają aktualne do dziś.
- openrevolt.org jest witryną poświęconą informacjom o European Copyright Directive (EUCD, dyrektywie europejskiej dotyczącej prawa autorskiego) i podobnych rozwiązaniach prawnych. Koncentruje się na dwu podstawowych problemach EUCD: ułatwieniu posiadaczom praw autorskich cenzurowania zawartości stron WWW przechowywanych przez usługodawców internetowych i nadaniu ochrony prawnej zabezpieczeniom przed kopiowaniem.
- Na serwerze Chilling Effects zbierane są wezwania prawne o wstrzymanie i zaprzestanie działań, związane z działalnością w sieci — zachęcamy odwiedzających do wpisywania wezwań, jakie otrzymali lub wysłali. Witryna kolekcjonuje je w bazie danych z wyszukiwarką i umieszcza w nich hiperodnośniki do wyjaśnień kwestii prawnych.
- Coding is a Crime, autorstwa Shannon Cochran, jest komentarzem na temat oskarżenia Jona Johansena za przestępstwo pomocy w napisaniu DeCSS.
- The Second Enclosure Movement
and the Construction of the Public Domain, autorstwa Jamesa Boyle'a, pozycja dostępna także tutaj.
- Intellectual
Property: The Attack on Public Space in Cyberspace, autorstwa Howarda Bessera, opisuje, jak różne gałęzie przemysłu za pomocą praw autorskich coraz bardziej ograniczają liczbę publicznych miejsc w Internecie.
- Wipout prowadzi konkurs prac przeciwstawiający się konkursowi dla studentów zorganizowanemu przez World Intellectual Property Organization (WIPO). Jego celem jest uświadamianie, w jaki sposób ochrona własności intelektualnej może negatywnie wpływać na nasze codzienne życie. [„wipout” oznacza w jęz.angielskim „wymazać”, „zniszczyć”, „zmieść z powierzchni ziemi”; równocześnie „WIPO out” to „precz z WIPO!”].
- Technology
and the corruption of copyright, autorstwa Joshui S. Bauchnera
- Locating
Copyright Within the First Amendment Skein, autorstwa Neila W. Netanela, dowodzi, że sądownictwo Stanów Zjednoczonych myliło się, przyjmując przestarzałe założenie, że dozwolony użytek eliminuje konflikt pomiędzy systemem praw autorskich a pierwszą poprawką do konstytucji USA.
- Richard Stallman był jednym z sygnatariuszy wspólnego świadczenia w odpowiedzi na komentarze Craiga Mundiego z Microsoftu.
- W Patent Reform Now!, Don Marti wzywa zwolenników wolnego oprogramowania do poparcia nominacji Richarda M. Stallmana na członka Publicznego Komitetu Doradczego przy amerykańskim Urzędzie Patentów i Znaków Towarowych.
- Copyrighting fire
- Read Them And Weep, autorstwa Simsona Garfinkela, mówi o oczekujących na uchwalenie ustawach, które dałyby właścicielom informacji rozległą nową władzę, a ograniczyłyby działania użytkowników.
- Applying Copyleft To Non-Software Information, autorstwa Michaela Stutza.
- Only the Free World Can Stand Up to Microsoft, autorstwa Toma Hulla.
- The Free Music Philosophy, autorstwa Rama Samudrali.
- Firmy fonograficzne domagają się wzmocnienia praw autorskich, twierdząc, że wspierają muzyków. Ten artykuł pokazuje jak naprawdę ich traktują.
- The Manifesto: Piracy is Your Friend, autorstwa Jarona Laniera.
Uwaga: Projekt GNU zaleca unikanie określenia piractwo, ponieważ sugeruje ono, że dzielenie się kopiami jest w jakiś sposób niesłuszne.
- A
primer on the ethics of "Intellectual property", autorstwa Rama Samudrali.
- Is Self-Interest Sufficient to
Organize an Free Economy?, autorstwa Loyda Fuestona.
- The Free Science Campaign jest kampanią o swobodę rozpowszechniania prac naukowych.
- People, places, things and ideas, autorstwa Kragena Sitakera.
- The Libertarian Case Against Intellectual Property Rights autorstwa Rodericka T. Longa.
Ruch Wolnego Oprogramowania nie zawiera w sobie libertarianizmu i nie w pełni zgadzamy się z artykułem. Mimo to jest użyteczny, ponieważ obala jeden szczególny argument, który przedstawia się za używaniem zamkniętego oprogramowania.
- Artykuły o wolnym oprogramowaniu w języku hiszpańskim.
- Anarchism Triumphant: Free Software and the Death of Copyright. Dostępne jest tłumaczenie na język polski: Tryumfujący anarchizm — wolne oprogramowanie i śmierć praw autorskich.
- The Death
and Rebirth of Plagiarism Rodney'a Riegle'a.
(Nie w pełni zgadzamy się z tym artykułem — uważamy, że wymóg dodatkowego wysiłku poświęconego na przygotowanie przypisów z zaznaczeniem źródeł nie przynosi szkody).
- Save the Web jest witryną poświęconą ochronie praw użytkowników Internetu w Europie.
- Does Studying Economics Inhibit Cooperation? autorstwa Franka, Gilovicha i Regana.
- Development, Ethical Trading, and Free Software Danny'ego Yee.
- THE BALLAD OF DENNIS KARJALA. Komentarz polityczny w formie tradycyjnej ballady autorstwa Timothy'ego R. Phillipsa.
- Shaping Collaborative ICT Development and Initiatives for Global Prosperity, Roberta J. Chassella.
- Competitive Advantages of Free Software Alexandre'a Olivy.
- Patent grant under the GPL.
- The Concept of Copyright Fights for Internet Survival Johna Markoffa.
- The Real Purpose of Copyright Johna N. Berry'ego III.
- Copyrighting Fire! — humorystyczna opowiastka Iana Clarke.
- The Future Brings "Infirmation Technology" Andy'ego Orama.
- The Free Protocols Foundation jest niezależnym forum publicznym, wspierającym protokoły nie obciążone patentami.
- Software Libre and Commercial Viability Alessandra Rubiniego.
- Information liberation Briana Martina. Namawiamy, by nie stosować terminu intelektualna własność, a zamiast tego mówić o prawach autorskich, patentach czy znakach handlowych.
- Seat Sale, satyra na copyright.
- Galeria przykładów demonstrujących, jak skandaliczny i absurdalny jest Digital Millenium Copyright Act.
- Frankentoons, Joela Kahna.
- Omówienie książki Digital Copyright.
- Live and
let license, autorstwa Joe'go Barra.
- Piecepack jest zestawem elementów gier planszowych, z których każdy może swobodnie korzystać przy konstruowaniu lub rozgrywaniu różnego rodzaju gier.
- Eastern Gianozia zebrała materiały i i przedstawiła ironiczne spojrzenie na patenty na oprogramowanie oraz DRM.
- Interesująca alegoria (po hiszpańsku) porównująca wolne oprogramowania z obiadem.
- Free Software and Scouting.
- Patents Are An Economic Absurdity. Ten artykuł przyjmuje jako przesłankę rozpowszechniony pogląd, według którego wolny handel jest czymś pożądanym. Nie zawsze się z tym zgadzamy — od pewnego punktu wolny handel daje biznesowi zbyt wiele władzy, pozwalając mu na zastraszanie demokracji. Ale to osobna kwestia.
- In Defense of Napster and Against the Second Homesteading Rule. Dostępne jest również tłumaczenie najistotniejszej części tekstu: W obronie Napstera i przeciwko Drugiej Zasadzie Zagospodarowania.
- Against Intellectual Property, Journal of Libertarian Studies, wiosna 2001, (PDF)
- Penguin in the Pew, wolne oprogramowanie z perspektywy chrześcijańskiej.
- A Comparative Ethical Assessment of Free Software Licensing Schemes autorstwa Samira Chopry i Scotta Dextera.
- W ramach przedsięwzięcia SIM.ONE powstały wolne specyfikacje projektowe sprzętu komputerowego.
- Dokument nie jest dostępny online, ale już w 1960 Bernard Galler w liście do wydawcy Communications of the ACM (vol.3, no.4, pp.A12-A13), pisał między innymi (wspominając o cenie, ale jasno dając do zrozumienia, że chodzi o wolność):
... it is clear that what is being
charged for is the development of the program, and
while I am particularly unhappy that it comes from a
university, I believe it is damaging to the whole
profession. There isn't a 704 installation that hasn't
directly benefited from the free exchange of programs
made possible by the distribution facilities of SHARE.
If we start to sell our programs, this will set very
undesirable precedents.
(Dziękujemy Nelsonowi Beebe za for the reference.)
Powrót do strony głównej Projektu GNU.
Pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres
gnu@gnu.org.
Istnieją także
inne sposoby skontaktowania się
z FSF.
Informacje o niedziałających odnośnikach oraz inne poprawki
(lub propozycje) prosimy wysyłać na adres
webmasters@gnu.org.
Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006
Free Software Foundation, Inc., 51 Franklin St, Fifth Floor, Boston, MA 02110-1301, USA
Verbatim copying and distribution of this entire article is
permitted in any medium, provided this notice is preserved.
Zezwala się na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego tekstu,
niezależnie od nośnika, pod warunkiem zachowania niniejszego zezwolenia.
Tłumaczenie:
Grupa tłumaczy witryny Projektu GNU
(web-translators-pl@gnu.org).
Aktualizowane:
$Date: 2006/12/07 12:10:02 $ $Author: wkotwica $
![[Przyłącz się do kampanii FSF na rzecz wyeliminowania DRM]](/graphics/dbd.png)
![[rysunek: filozofująca GNU]](/graphics/philosophical-gnu-sm.jpg)